نشریه پدافند غیر عامل و امنیت
پیاپی 6 (پاییز 1392)

پالایشگاه های نفت به واسطه تصفیه نفت خام و تولید فرآورده های نفتی و نقش این محصول در زندگی روزمره و رونق اقتصادی کشور، حائز اهمیت بسیاری هستند. ارزش راهبردی پالایشگاه ها به لحاظ عملیاتی، آن ها را به مراکز حساسی تبدیل نموده که هنگام تهدید دشمنان می توانند به عنوان هدف اول انتخاب شوند. بنابراین باید تمام تلاش ها برای حفظ تجهیزات پالایشگاهی و کاهش صدمه های وارده معطوف شده و الزامات دفاع غیرعامل در مورد آن ها به طور موکد بررسی و رعایت شود. این تحقیق با هدف تبیین اقدامات پدافند غیرعامل پالایشگاه نفت تهران در برابر تهاجم هوایی شکل گرفته و در آن از روش های تحقیق توصیفی و علی استفاده شده است. برای آزمون فرضیه ها از شیوه های پرسشنامه، مصاحبه و کتابخانه ای بهره برداری گردید. جامعه آماری این تحقیق از مسئولان و صاحب نظرانی (از بین مسئولین پالایشگاه نفت تهران/ کارکنان واحد HSE  [1]  پالایشگاه تهران و شرکت پالایش و پخش) تشکیل شده که در حوزه پالایشگاه نفت مسئولیت راهبری و اجرائی اقدامات پدافند غیرعامل را بر عهده دارند. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد در اقدامات پدافند غیرعامل پالایشگاه تهران می باید به ترتیب متغیرهای آموزش حرفه ای کارکنان، استفاده از فناوری پیشرفته در مقاوم سازی تاسیسات و ساخت پناهگاه مبتنی بر اصول اختفا و پوشش که مهم ترین نقش را در پدافند غیرعامل این پالایشگاه برعهده دارند، برای مقابله با تهاجم هوایی دشمن به کار گرفته شود تا با اجرایی شدن این اقدامات گام های استواری برای کاهش آسیب پذیری های پالایشگاه در تهاجم های هوایی برداشته شود.


4- ایمنی، بهداشت و محیط زیست و پدافند غیر عامل=  HSE

اندیشمندان معتقدند که طرح های مناسب آمایش سرزمین، مناسب ترین برنامه برای رسیدن به توسعه ای پایدار است. از این رو بی توجهی به برخی مولفه ها و ملاحظات در تدوین این طرح ها در نبود به ثمر رسیدن اهداف  موردنظر بسیار تاثیرگذار است. بنابراین می بایست نظریه ها و ویژگی های موثر بر آمایش مناطق مرزی را تبیین نموده تا از این طریق اصول ملاحظات دفاعی- امنیتی مشخص گردند.
در این مقاله سعی شده است که ضمن معرفی و تحلیل مولفه های تاثیرگذار دفاعی– امنیتی در آمایش مناطق مرزی ایران با رویکردی انتقادی، مسائل و مشکلات احتمالی بی توجهی به ملاحظات دفاعی– امنیتی در طرح های آمایش مناطق مرزی را به ویژه در مناطق مرزی کمتر توسعه یافته مورد تاکید قرار می دهد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که تبیین الگوهای طراحی شده در ابعاد گوناگون اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در چارچوب طرح آمایش سرزمین متناسب با رویکرد امنیتی- دفاعی نبوده و با نظریه امنیت- توسعه نیز منطبق نیست.

نبود حساسیت کافی نسبت به خسارت های حاصل از جنگ و سهل انگاری در مطالعه آمایش سرزمینی، اصول و اهداف پدافند غیرعامل و همچنین رعایت نکردن مقررات ملی ساختمان، اصول و ضوابط فنی در ساخت وسازهای شهری بر دامنه این گونه خسارت ها و تهدیدها می افزاید. این در حالی است که نیاز به توسعه و اجرای تدابیر پدافند غیرعامل تخصصی به منظور کاهش آسیب پذیری شهرها در برابر صدمه های جنگ احتمالی در آینده، اهمیت و ارزش فزاینده ای دارد. درهمین راستا با انجام پژوهش حاضر آسیب های احتمالی شهر جدید پردیس با تاکید بر رویکرد پدافند غیرعامل بررسی شده است. یافته های تحقیق با استفاده از روش تحلیل ریسک مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و آسیب پذیری های شهر جدید پردیس در زمینه های مکان یابی، معماری و شهرسازی مشخص گردیده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی و موردی- زمینه ای است.

عصر ارتباطات را معلول تزاید چهار عامل: جهانی شدن، تغییر، سرعت و اطلاعات می دانند. اهمیت یافتن عامل آخر به عنوان جوهره اصلی این عصر، باعث شده مقوله امنیت اطلاعات و امنیت دسترسی به اطلاعات مورد توجه ویژه قرار گیرد. از دیگر سو تعامل افراد با سامانه های گوناگون در جوامع جدید موجب پدید آمدن مفهوم جدیدی بنام هویت الکترونیکی یا (هویت سایبرنتیکی) شده است که تجلی این مفهوم در رواج استفاده از مشخصه های بیومتریکی افراد برای شناسایی هویت آن ها  به وسیله سامانه های بیومتریکی در قالب پروژه های ملی و بین المللی کشورهای مختلف هویدا شده است.
این تحقیق به صورت مطالعه موردی در ارتش جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته و با استفاده از روش تحقیق همبستگی، به بررسی تاثیر به کارگیری فناوری بیومتریک در ارتقای امنیت اطلاعات پرداخته است. اطلاعات این پژوهش از طریق میدانی و امکانات کتابخانه ای گردآوری و در قالب یک پرسشنامه 25 سوالی مورد تحلیل قرار گرفته است.
نتایج تحقیق نشان می دهد، روش های ترکیبی فیزیولوژیکی و رفتاری فناوری بیومتریک با برخورداری از محاسن و قابلیت های منحصر به فرد خود از جمله غیرقابل سرقت، فراموشی و حدس زدن بودن، نیاز داشتن به نگهداری ویژه، آسانی و سرعت استفاده، کاهش زیان های ناشی از تقلب، در صورت به کارگیری قانون مند و استفاده صحیح و دقیق در ارتش جمهوری اسلامی ایران می تواند به عنوان یکی از ابزارهای قابل اتکا در «ارتقای امنیت اطلاعات» مورد بهره برداری قرار گیرد.

مفهوم آمایش سرزمین دربرگیرنده تنظیم روابط بین سه عنصر اساسی انسان، فضای جغرافیایی و فعالیت های انسان در فضا به منظور استفاده مطلوب از جمیع امکانات است. اندیشه آمایش سرزمین در فرانسه با مشاهده و بروز بی تعادلی در توزیع جغرافیایی جمعیت، فعالیت و خدمات بعد از جنگ جهانی دوم ظهور کرده، درحالی که سابقه آن در کشور ما نزدیک به چهار دهه اخیر است. دگرگون شدن و شدت عمل تهدیدها دولت را به عنوان مرجع تامین امنیت بیش از پیش با دغدغه مواجه کرده است. به همین سبب اجرای برنامه آمایش سرزمین به خصوص در حوزه دفاعی، برای ترسیم وضعیتی امن تر و کاهش آسیب پذیری در مقابل تهدیدها یکی از روش هایی است که دولت ها نیازمند اجرای آن هستند. با توجه به اهمیت موضوع، این مقاله با روش  توصیفی – تحلیلی به دنبال بررسی توزیع فضائی فعالیت ها و جمعیت در استان بوشهر در قالب آمایش دفاع سرزمینی است. نتیجه به دست آمده گویای آن است که بعد از پیدایش و عملیاتی شدن منابع انرژی استان، روند رشد و توسعه صنعتی سرعت بیشتری طی نموده و این امر نه تنها باعث جذب نیروی کار خارج از استان گردیده بلکه افزایش مهاجرت روستا به شهر را بیشتر نموده به نحوی که روند شهرنشینی از سرشماری سال 1375 تا سال1390 با رشد 5/16 درصد نسبت به گذشته با 2/68 درصد مقام اول رشد در کشور را نشان می دهد. یافته های به دست آمده نشان می دهد با توجه به وابستگی مکانی فعالیت ها، برای کاهش آسیب پذیری منابع و سرمایه های ملی موجود در استان بوشهر باید همزمان تلفیقی از برنامه های آمایشی، سیاسی- اقتصادی و دفاعی مدنظر قرار گیرد.

جنگ افزارهای کشتارجمعی در جنگ های آینده دارای اهمیت هستند. چنانچه علیه نیروهای نظامی فاقد تجهیزات و آموزش مناسب به کار برده شود، فاجعه ای بس دردناک و مصیبت بار به وجود می آورد. در این نوشتار آسیب های پدافند نیروهای نظامی در مقابله با اقدام هایNBC) (دشمن مورد کنکاش قرار می گیرد تا بتوان با بهره گیری از یافته های آن توان عملیات نظامی نیروهای زمینی را در مقابله با تک های ش.م.ه افزایش داد. به منظور دست یابی به آسیب های نیروهای نظامی در برابر عوامل ش.م.ه، متغیرهایی مانند سازمان، نیروی انسانی، به روز بودن تجهیزات حفاظت ش.م.ه در یگان های عملیاتی و آموزشی، آموزش-های ارائه شده، تجهیزات در حوزه های هشدار و گزارش دهی، حفاظت فردی، حفاظت جمعی، رفع آلودگی و اقدام های پزشکی مورد مطالعه قرار گرفته است و برای رسیدن به راه حل های منطقی و اصولی، سطح فناوری و تجهیزات در حوزه دفاع ش.م.ه و نیز روند توسعه آنها در کشورهای پیشرفته در این عرصه بررسی شده است. با مقایسه وضعیت نیروهای نظامی نقاط قوت و ضعف داخلی، فرصت ها و تهدیدهای محیطی احصا و داده های آن با استفاده از پرسشنامه ها جمع آوری و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است. درنهایت با استفاده از نتیجه به دست آمده پیشنهادهایی به منظور افزایش توان نظامی نیروها در مقابله با سلاح-های شیمیایی و اورانیوم ضعیف شده ارائه شده است.

بعد از پایان جنگ سرد غرب و در راس آن آمریکا به موازات فعال سازی قدرت سخت افزاری خود می کوشد تا جلوه هایی از جدال دینی و فرهنگی را سازماندهی کند. پدیده ای که از آن با عنوان جنگ نرم یاد می شود. پس از فروپاشی شوروی، آمریکا مصرانه در تلاش است که کشورها و گروه های اسلامی را اصلی ترین خطر برای صلح و امنیت جهانی معرفی کند. یکی از شیوه های جنگ نرم، ایجاد بدبینی و جدایی بین ارکان نظام و مردم می باشد و در آن سعی دارد از طرق مختلف شیوه های جنگ روانی، جنگ رایانه ای، جنگ اینترنتی، براندازی نرم، راه اندازی شبکه های رادیویی و تلویزیونی و شبکه سازی به این مهم دست یابد لذا لازم است از سوی مسئولین مربوطه اقدام های دفاعی مطلوبی در ابعاد مختلف آفندی دشمن پیش بینی تا در برابر تهدیدها و فعالیت های نظامی دشمن موجب افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب پذیری، تداوم فعالیت های ضروری، ارتقاء پایداری ملی و تسهیل مدیریت بحران گردد. بدین ترتیب تعیین و تبیین دفاع غیرعامل در مقابل جنگ نرم دشمن، مهم ترین دغدغه اصلی محقق و هدف اصلی از این پژوهش است. با توجه به روش تحقیق توصیفی مورد استفاده در این مقاله، از شیوه اسنادی (بررسی اسناد و مدارک و جستجوی اینترنتی) برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد در پدافند غیرعامل برای مقابله با جنگ نرم دشمن بایستی تمامی امکانات پدافندی موجود در فضای کشور به کارگرفته شده و تلاش شود تا سلسله اقدامات اقناعی بر پایه باورهای موجود در جامعه صورت گیرد تا دشمن نتواند به جامعه هدف نگاه پذیرش شکست و ضعف را بقبولاند.